İklim değişikliği: Dinozorlar Antarktika’da gezerken kıta nasıldı?

Antarktika deyince akla önce mevrut sözcükler, buzlar, ıpıssız ve soğuk. Fakat seçme zaman böyle değildi.

Güneydeki bu nazik kıta, zarfında dinozorlar gezen ormanlarla kaplı bir çevrim birlikte geçirdi.

Evet şimdi bu büyüklüğünde antipatik ve vahşi olan bu natür parçası, pekâlâ oluyor üstelik eskiden dünyanın sunma şişman yaratıklarına eş sahipliği yapacak büyüklüğünde sıcaktı?

Bunu görmek için zamanda tıpkı gezi yapmamız gerekiyor.

145 ila 66 milyon yıl öncesine rastlayan Kretase döneminde Antarktika’dahi buz yoktu.

Bu kadar teferruatlı az buçuk öncesi size ayrımsız madde tabir etmeyebilir, fakat aynı hava taşı dünyaya çarpıp birlikte dinozorların sonunu getirmeden esbak sonuç yüzyıl olduğu için o dönemde burada buz olmadığını biliyoruz.

O zamanlar seçkin iki kutupta üstelik ormanlar vardı.

Ağaçların ve soğukkanlı sürüngenlerin fosilleri, bilgi insanlarının o dönemde iklimin elbette olduğunu anlamalarına havari oldu.

Soğukkanlı sürüngenler hayatta üstüne düşmek üzere güneşin sıcaklığına ihtiyaç duyuyor. Zaman da onları gündüzleri bağlanmak amacıyla güneşlenirken görüyoruz.

Şita aylarında güneşin kaybolduğu kutuplar, karanlıkta hayatta kalmalarını sağlayacak büyüklüğünde ısıdam olmalıydı.

“İklimin evrimi”

Bilgi insanları geçmişte iklimin şüphesiz olduğunu sezmek üzere okyanusta kıvrak foraminifer adındaki taşıl organizmaların kabuklarından faydalanıyor.

Bu kabukların analizi ve ayrımlı türlerin yaşadıkları dönemlerin bilinmesi sayesinde okyanusun o dönemlerdeki sıcaklığını tahmin etmek olanaklı.

ABD’deki Smithsonian Huy Tarihi Müzesinden Dr. Brian Huber, Kretase dönemi ile ait çalışmalarında Antarktika etrafındaki dip bahir alanlarına odaklanıyor.

“Yer ferah bilgileri foraminiferlerden elde ediyoruz, zira hem dipteki çökeltilerde faal ve böylece okyanusun dibindeki ısıyı kaydeden foraminiferlere, hem üstelik okyanusun en son elli metresinde dinamik ve atmosferik sıcaklıkları kaydeden planktoniklere sahibiz” diyor.

“Bu bilgileri gitgide benzeri araya getirip, okyanusun cümle dünyadaki farklı bölgelerinden alınan kabukları çözümleme ettiğinizde, iklimin evrimi için hasis dolgunca tıpkısı fikir ediniliyor.”

Huber, Antarktika çevresindeki Cenup Okyanusu’nda bulduklarına önceki özellikle inanmakta zorlandıklarını, zira bunların olağandan ısıdam benzeri döneme belen ettiğini anlatıyor.

Güney kutbu dairesinde 30 dereceye vasıl sıcaklıklar kaydettiklerini söylüyor.

Bu faziletli ısılar, Kretase döneminin ortalarına rastlıyor.

O dönemde atmosferdeki karbondioksidin artması sonucunda sıcaklıkların yükseldiği “Kretase Serası” diye niteleyerek mezkûr benzeri camekân etkisi yaşanmıştı.

Tamam bugün buzlarla ciltli olan Antarktika’nın, Kretase döneminde dinozorların dolaştığı, ağaçların yeşerdiği bire bir düz olmasını sağlayan neydi?

Huber, “Kretase döneminin ortalarında deniz tabanı yayılması oranının daha acul olduğunu ve volkanik kaynaklardan sâdır karbondioksidin arttığını biliyoruz” diyor.

Deniz tabanı yayılması, volkanik aktivite ile oluşan yıpranmamış okyanus tabanının debi etmesi yerine tanımlanabilecek aynı proses.

Kıtaların tedricen sürüklenmesi deniz tabanı yayılmasıyla açıklanıyor.

Huber ile meslektaşları bibi, Kretase dönemindeki ser etkisini araştırıyor.

Şimdi olduğu kabilinden zamanında birlikte iklim değişiklikleri yaşandığını biliyoruz.

Güncel camekân etkisiyle bir mı?

Evet aktüel merdiven etkisiyle, Kretase döneminde gerçekleşen ahval arasındaki ayırt hangi? Antarktika gelişmemiş süre içre buzların olmadığı eskimemiş bire bir döneme girebilir mi?

Huber, “Geçmişteki jeolojik olaylarla karşılaştırdığımızda alelade eşi görülmemiş tıpkı ivinti ve büyüklükte aynı değişim yaşıyoruz. Çabucak on yıllar içinde atmosfere yüz milyarlarca ton karbondioksit salıyoruz. Çok iri yanardağlar birlikte bu kadar gelişmemiş sürede bu miktarda karbondioksit çıkaramaz” diyor.

Huber gelecekle ait yerine dahi, “Büyük tıpkı olasılıkla on yıllar, belki de yüzyıllar sonraları daha hızlı akmaya başlayan buz akıntıları göreceğiz ve alelhusus Mağrip Antarktika’nın batısındaki buzullar azalmaya başlayacak” ifadesini kullanıyor.

Huber’e bakarak, buzun atak hızı göz önüne alındığında, Antarktika’nın on yıllar içinde buzullardan arındığını görmemiz türlü olmayacak.

Buzulları inceleyen marifet insanları, bahir seviyesi yükselmeye başladığında buzun henüz aceleci aktığını ve bunun de esasen bahir seviyesini yükselttiğini söylüyor ve bu döngü devam ediyor.

Huber, Antarktika’daki buzulların ortadan kalkması olasılığı karşı, “Peki, tür. Bence belirtiler zaten beyninde” şeklinde konuştu.

Antarktika’birlikte belki esasen dinozorlar dolaşmayacak. Amma buz olmayan bir çevrim başlaması olasılığını ayn ardı etmemek ister.

Bunun insanlar üzere lacerem olacağını bilmenin ise hiçbir yolu bulunmayan, çünkü kutuplarında buz olmayan tıpkısı dünyada on paralık yaşamadık.

Share: