AKDENİZ kumsallarında, caretta caretta yuvalarından çocuk çıkışlarının genişlik yavaş dönemi yaşanıyor. ‘Caretta yavrularına dokunmayın’ uyarısı eden akademisyenler, gömlek bağının kumsaldan denize yürüyüşü sırasında kendi kendine düşmesi gerektiğini, bu katıksız olayın 20 sene sonra kaplumbağaların tıpkı yere kavrayışsız dönmesini sağladığını açıkladı.

Dünya Doğayı Koruma Birliği’nin (IUCN) nesli nâr altındaki türler beyninde ‘al liste’birlikte gösterilen caretta caretta türü deniz kaplumbağalarının Akdeniz’deki en oylumlu analıkızlı alanları, Türkiye’üstelik bulunuyor. Bahir kaplumbağaları, mayıs ayında yumurtalarını kumsallarda oluşturdukları yuvalara bırakıyor. Yavrular, orak ayı ayı ile birlikte yuvalarından çıkıyor. Yuvalardan sorti sezonu ise ekimin evvel haftasına kadar sürüyor.

YAVRU ÇIKIŞ SÜRECİNİN YERYÜZÜ BATI DÖNEMİDalyan-İztuzu, Fethiye, Sarıgerme, Patara, Kumluca, Çıralı- Olimpos, Kundu-Belek-Denizkent, Kızılot kadar Muğla, Antalya, Mersin Ağacı, Adana ve Hatay sahillerinde değme yıl on binlerce çocuk bahir kaplumbağası, bir nice üniversiteden mevrut öğretim üyesi, mektepli ve gönüllü yoluyla denizle buluşuyor. Bugünlerde analıkızlı kumsallarının tamamında korkulu çocuk çıkışı yaşanıyor.Bilimsel araştırmalara göre, 1000 yavrudan yalnız 2’si ya da 3’ü enerjik kalarak, kocaman can haline gelebiliyor. Deniz kaplumbağaları, alelhusus insan kaynaklı nedenlerle ölüyor. Tatilciler, Akdeniz sahillerinde alelhusus ağustos ve eylül aylarında bahir oluştururken, gayrı tarafta yuvalarından çıkıp, denize ulaşmaya müteharrik on binlerce caretta caretta yavrusu bulunuyor.’YAVRULARI GÖRÜRSENİZ KONTAK ETMEYİN’Patara Bahir Kaplumbağaları Analıkızlı Kumsalı’nda icraat eden Pamukkale Üniversitesi’nden Prof. Dr. Eyüp Başkale, tatilcilerin bala çıkış belgesi dönemlerinde banko kumsala çöp atmamaları gerektiğini söyledi. Yuvadan sorti yaparak denize ulaşmaya etkin yavruların zaman zaman çöplere sıkışıp, kaldığından bahseden Başkale, ayrıca kumsala araçla girilmemesi, çırağ yakılmaması kabilinden uyarılarda bulundu.Yuvadan çıkan yavrunun zat çabasıyla denize ulaşması ve dokunulmaması gerektiğini kaydeden Prof. Dr. Başkale, “Çünkü hem kaslarının açılması hem da batın bağı kokusunun giderilmesi için kumsalda yürümesi eşya. Bu sayede hem denizde henüz rahat yüzebiliyor hem da belirti giderildiği üzere bambaşka balıkların yemi olmaktan kurtuluyor. Bu konu alelhusus şu açıdan muhteşem; kaplumbağalar doğdukları sahile geri döndüğünden, her dolaşma hareketiyle kumsalı hafızalarına kaydediyor. beherglas ilerlemeden sonra kaydettikleri veriler, 20 yıl sonraları bire bir kumsala kavrayışsız dönmelerini sağlıyor. Şayet insanlar müdahale ederse; bu dağarcık kaydı muallel kalıyor. Bu nedenle benzeri kumsala gelmelerini dahi kısmen etkilemiş oluyoruz. Göbek büyü ise göbek ucunda çokça küçük tıpkı zerre kalıyor; o bile yürürken düşüyor” diye konuştu.MANYETİK HAFIZA KAYDIDalyan-İztuzu Plajı’ndaki Bahir Kaplumbağaları Araştırı Istirdat ve Rehabilitasyon Merkezi (DEKAMER) Başkanı Prof. Dr. Yakup Kaska ise özen edilmesi gereken konularla ilgilendiren hem tatilcilere hem işletmelere şu uyarılarda bulundu:

“Yuvalarından çıkmalarına muavenet etmek amacıyla kumsalı kazmayın ve elle tutup, denize götürmeye çalışmayın. Havari olmanın aksine beis verirsiniz. Bala kaplumbağalar, denize doğru akıntı ederken bulundukları yeri mıknatısi olarak hafızalarına kazır. Bu yavrular güç şansına ehil olduklarında, 25 yıl bilahare temel olduğunda, yumurtlamak üzere doğdukları kumsalı bulacak. İnsanlarda batın büyü olduğu gibi kaplumbağalar da testis sarısından nesil bağıyla besleniyor. Bu gömlek bağının üstelik temizlenmesi gerekiyor. Ur yumurtadan çıktığı ant üzerinde hem zaman kokusu hem nevale kokusu kalıyor. Kumsalda sürünerek, bu kokulardan temizlenmezse denizde balıklara ağızotu olurlar. Bizler pekâlâ spor yapmadan geçmiş kaslarımızı çalıştırıyorsak yavrular birlikte yaşamlarının tamamında denizde yüzecekleri üzere yüzmeden ilk kaslarını cereyan ettirmeli. Sahildeki işletmelerin ışıklarını mümkünse kapatmaları gerekiyor yahut kırmızı ışığa dönüştürülmesi geçişsiz. Al ışık kaplumbağaların yanlış yöne gitmesine nöbet açmıyor ama özge renkleri zaman ışığı zanneden yavruların bahir adına karaya yönelmesi ve ölümüne faktör olabiliyor.”