TÜRKİYE’bile nesli yok olma tehlikesindeki endemik balık türlerinden 5’i, laboratuvarda korumaya makbuz. Balıklardan 3’ünün üretimi başarıya ulaşırken, 2’sinin çalışmaları sürüyor. Bu balıklar hoppadak Acıgöl, Kırkgöz ve Nemrut Gölü, Boğaçayı ile Manavgat- Peri Köprüsü arasındaki iç sularda yaşıyor.

Akdeniz Akarsu Ürünleri Araştırı Tezyit ve Yetişek Enstitüsü (KISIMLAR), çokları Dünya Doğayı Siper Birliği (IUCN) al listesinde nesli acı altındaki türlerden olan Türkiye’birlikte 180 civarındaki lehçe yahut noktasal endemik balık türlerinin korunması, üretimi ve gelecek nesillere aktarılabilmesi için proje başlattı. Enva üzere geniş bankası niteliğindeki projede önceki etapta, Antalya ve çevresindeki nesli gurup etmek amacıyla olan 5 endemik balık türü, laboratuvar ortamına alındı.

KISIMLAR’ın Antalya Cebel Akarsu Ürünleri Tezyit İstasyonu’nda endemik türlerden 3’ünün üreme çalışmaları başarıyla sonuçlandı, 2’si üzere da icraat sürüyor. Bu balıklar yemeden içmeden Acıgöl’bile işlek Anatolichthys transgrediens (dişli sazancık) hemen Kırkgöz ve Nemrut Gölü’ndeki Paraphanius mentoides (Dişli sazancık), Boğaçayı ile Manavgat- Peri Köprüsü ortada bağırsak sulardaki Capoeta antalyensis (Antalya sarı balığı) ve Alburnus baliki (inci balığı) ile Kırkgöz Kaynağı ve Düden Pseudophoxinus antalyae (Antalya çiçek balığı).180 ENDEMİK TÜRÜN NESLİ TEHLİKEDEEkoloji ve Töz Yönetimi Kürsü Başkanı Dr. Soner Çetinkaya, ülkemizin cins çeşitliliği açısından oldukça varlıklı olduğunu, şu temel kadar 180 civarında endemik balık türü tespiti yapıldığını söyledi. Tıpkısı kısmının ülkenin ayrımlı noktalarında, bire bir kısmının da yalnız ayrımsız noktada, noktasal endemik namına varlığını devam ettirdiğini anlatan Çetinkaya, “IUCN kriterlerine bakarak, iklim değişikliği ve beşeri işler nedenleriyle hangi yazık ki bu 180 endemik türümüzün çoğunluğu kırmızı çizgilik dediğimiz nesli acı altında, yok olmayla yüz yüze olan enva” dedi.Enstitüdeki çalışmaların önceki etabında Antalya ve çevresinden 5 türü getirdiklerini nâkil Çetinkaya, “Burada üreme çalışmalarını başlattık, benzeri kısmı uyarlama aşamasında, bire bir kısmının üretimini da gerçekleştirdik. Yalnız bu 180 türden 5’inin yetiştiriciliğini yapabilmek, soyunun devamını sağlayabilmek yeterli değil. Ülkemizin eş olduğu bu dirim bilimsel zenginliği koruyabilme adına eğer projelendirip gerçek sağlayabilsek türlerin tamamını dulda altına ahzetmek istiyoruz. Tabi ki bu ciddi himmet, soy ve olgun kayırıcı gücü gerektiriyor” diyerek konuştu.DÜNYADA YALNIZ ACIGÖL’DE YAŞIYORÇetinkaya, dünyada sadece Denizli-Alaçık ile Afyon-Pabuççu ilçeleri arasındaki Acıgöl’bile kâin noktasal endemik bir dişli sazancık türü Anatolichthys transgrediens’ün, gölde istilacı aynı asıl olan sivrisinek balığının baskısıyla, varlığının oldukça azaldığını kaydetti. Gölden getirdikleri anaçlarla, neslinin devamı üzere bu türün istihsal çalışmalarına başladıklarını kaydeden Çetinkaya, adaptasyon çalışmalarının sürdüğünü dile getirdi.Dünyada sadece Antalya-Kırkgöz kaynağı ile Bitlis- Tatvan’daki Nemrut Krater Gölü’nde varlığı bildirilen endemik kabil Paraphanius mentoides’in birlikte (çekici sazancık) örneklerinin getirilerek istif oluşturduklarını dile getiren Çetinkaya, “Nesli öfke altındaki türler (al çizgilik) arasında bulunmaktadır. Enstitüde üretimi için alelade benzeri iri stoku oluşturulmuştur” ifadesini kullandı.KURUYAN ÇAYDAN KURTARILDILARDiğer nesli tehlike altındaki 2 türden Pseudophoxinus antalyae’nin (Antalya çiçek balığı) Kırkgöz, Düden Çayı ve Boğaçayı’nda görülebildiğini belirten Çetinkaya, Alburnus baliki’nin (İnci balığı) ise Manavgat Irmağı ile Boğaçay arası sularda zinde endemik ve nesli kızdırma altındaki enva olduğunu söyledi.Çetinkaya, Antalya çiçek balığının Boğaçayı’ndan mecbur sayıda alınan bireyiyle adaptasyonun sağlandığını ve bu sene yavru alındığını kaydederek, “Boğaçayı’nın kuruyan bölgelerinde ölmek amacıyla olan inci balıklarının kurtarılması sırasında türün bireylerinin merbut tıpkısı kısmı enstitümüz havuzlarına getirilerek benzeri bilgili stoku oluşturuldu. 1 yıllık bakım çalışmaları sonucunda neva sürecini tümler balıklardan bu yıl yavru aldık” diyerek konuştu.ANTALYA SARIBALIĞI, YENİLEBİLEN BİR TÜR

Antalya sarıbalığı Capoeta antalyensi’in sadece Boğaçayı ile Manavgat-Peri Köprüsü arasındaki iç sularda çözülüm gösterdiğini belirten Çetinkaya, nesli öfke altındaki bu türün anaçlarından da bala almayı başardıklarını belirterek, tüketiliyor olması zımnında, bu amaçla dahi bire bir say yaptıklarını kaydetti. Çetinkaya, “Bu balığı şöyle üstelik önemsiyoruz, maalesef global abuhava değişikliği var ve sularımızın bundan sonra niteliği ve miktarı değişmeye başladı. Geleceğe mücehhez olabilme namına de, çünkü bire bir müddet sonra ala yetiştirdiğimiz sularda yetiştiremeyecek arkaç geleceğiz. Zımnında bile buna dalgalı oluşturmamız, mücehhez olmamız geçişsiz. Antalya sarıbalığını da geleceğe dalgalı oluşturabilecek bir kök kendisine değerlendiriyoruz” dedi.